Ma ono wprawdzie charakter ograniczony, ale stanowi jedną z najskuteczniejszych form komunikowania się uczniów podczas lekcji. Przejawem takiego sposobu porozumiewania się jest dyskusja w klasie, podczas której siedzący obok siebie uczniowie mają możność np. podzielić się własnymi spostrzeżeniami oraz przeanalizować i ocenić omawiane na lekcji problemy. W takim przypadku wypowiedzi uczniów skierowane do nauczyciela są bardziej przemyślane i dojrzałe. Czwarty sposób porozumiewania się, opisany przez H.C. Lind- grena, dotyczy nawiązywania kontaktów słownych w klasie według zasady ,,każdy z każdym”. Sposób taki w ujęciu schematycznym jest następujący: Schemat ten ilustruje wielokierunkowe porozumiewanie się. Każdy uczeń, podobnie jak nauczyciel, może porozumieć się wzajemnie z każdym innym uczniem. Takie porozumiewanie się gwarantuje jego skuteczność w bardzo wysokim stopniu. Możliwe jest ono zwłaszcza w pracy zespołowej. W procesie takiego porozumiewania się rola nauczyciela polega przede wszystkim na inspirowaniu uczniów w ich twórczych poszukiwaniach celem rozwiązywania określonych problemów. W zależności od praktykowanych w klasie sposobów porozumiewania się powstaje jej struktura grupowa (lub więcej struktur). Jednokierunkowy sposób porozumiewania się sprzyja wyłanianiu się struktury niemal całkowicie zatomizowanej (oczywiście tylko i wyłącznie w jej formalnym nurcie). Obrazem jej jest nauczyciel zajmujący w niej najwyższą pozycję oraz mało zindywidualizowani uczniowie, zajmujący niemal równorzędne pozycje, podporządkowani w sposób bezwzględny rozkazom i nakazom nauczyciela. Struktura taka należy raczej do rzadkości na terenie klasy. Powszechna niemal w klasach jest struktura grupowa, ukształtowana w wyniku dwukierunkowego porozumiewania się. Tego typu porozumiewanie się umożliwia na ogół zróżnicowanie klasy. Decyduje o tym jednak nie tyle obiektywna wartość uzdolnień i zainteresowań uczniów, ile upodobania nauczycieli. Uczniowie lękliwi, sfrustrowani, nieśmiali zajmują w takiej strukturze najczęściej pozycje najniższe i z reguły nie mają możności wydźwignięcia się na pozycje wyższe.
