Strukturę grupową klasy określają z reguły przepisy i zarządzenia szkolne, a zwłaszcza regulamin szkoły. Zgodnie z tymi przepisami każdy uczeń „skazany” jest niejako na przebywanie w klasie, do której został włączony przez władze szkolne. Uczęszczanie do szkoły reguluje plan zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. W planie tym nie wolno mu niczego zmieniać. Nie ma zasadniczo również okazji wyrażania swych propozycji odnośnie ewentualnego usprawnienia i urozmaicenia życia szkolnego. Zachowanie się ucznia w szkole wyznacza, w większości przypadków, wspomniany regulamin, który przeważnie jest szeregiem przepisów zabraniających lub nakazujących określony sposób postępowania; mówi raczej o obowiązkach niż o uprawnieniach uczniów. Wskutek tego istniejąca w klasie struktura grupowa ma przede wszystkim charakter formalny, tj. odzwierciedla obowią- zujące w klasie przepisy prawne, regulaminowe i zwyczajowe szkoły. Zewnętrznym jej przejawem są m.in. wyznaczane uczniom funkcje gospodarza klasy, jego zastępcy, dyżurnych czy też usankcjonowany przez nauczyciela podział klasy na uczniów „bardzo dobrych”, „przeciętnych”, „złych” itp. Obok struktury o charakterze formalnym istnieje w każdej klasie struktura (lub więcej struktur) o charakterze nieformalnym. Powstaje ona żywiołowo, niezależnie od formalnych przepisów i norm życia szkolnego. Jest rezultatem spontanicznych wzajemnych oddziaływań uczniów, a zwłaszcza nie kontrolowanego ich porozumiewania się ze sobą, jak również wspólnych ich upodobań, potrzeb, zainteresowań i uzdolnień. W strukturze takiej obowiązuje zasada przestrzegania przede wszystkim tych norm, które — w przeświadczeniu uczniów zaspokajają ich osobiste potrzeby. Normy te mają też dużo wyższą dla nich wartość niż normy narzucone przez regulamin szkolny.
