W szkole sytuacja taka ma miejsce na ogół podczas wstępnych spotkań uczniów klasy pierwszej. Nie trwa ona długo jest stanem szybko przemijającym. Już z chwilą zarysowania się pierwszych oznak zróżnicowania pozycji, np. pod względem wyglądu zewnętrznego, ogólnego obycia, okazywanej śmiałości czy łatwości nawiązywania kontaktów, mówić można o wyłaniającej się strukturze społecznej klasy szkolnej. Istnieje ona z reguły tam, gdzie uczniowie nie pozostają w stosunku do siebie obojętni, oceniają się wzajemnie, rywalizują i współdziałają ze sobą, czyli wzajemnie na siebie oddziaływują. Tak więc nie ma praktycznie klasy szkolnej, w której nie można by wyróżnić co najmniej kilka struktur społecznych. Żadna z powstających w klasie struktur społecznych nie jest wartością stałą. Podlegają one nieustannym zmianom. Zależy to w głównej mierze od zróżnicowania się pozycji społecznych w klasie, w których głównym źródłem są takie czynniki, jak podział funkcji zadań wykonywanych w klasie, różnego rodzaju formy pracy grupowej uczniów, przejawiane przez nich zdolności i motywy oraz warunki lokalowe i środowiskowe klasy. W klasie szkolnej, podobnie jak w każdej zorganizowanej grupie, istnieje podział funkcji i zadań, tzn. nie wszyscy uczniowie wykonują to samo. Każdy uczeń lub zespół uczniów ma pewien zakres obowiązków związanych z realizacją określonego programu działalności klasy. Na przykład organizując wycieczkę, jedni uczniowie mogą wytyczyć jej trasę, inni przygotować różne atrakcje i plan różnych działań podczas jej trwania, a jeszcze inni pomagać nauczycielom w załatwieniu formalności związanych z jej zorganizowaniem itp. W zależności od rodzaju funkcji i zadań, a także staranności ich wykonania, uczniowie zdobywają nowe pozycje lub uzyskują dawno stracone, czy też tracą niedawno dopiero zdobyte pozycje. Tak więc jednorazowa akcja odpowiednio przemyślana może zmienić strukturę grupową klasy w sposób zasadniczy, ale na ogół mało trwały.
