Określenie struktury grupowej

Wspomniane stosunki i zależności powstają w grupie z chwilą wyłonienia się określonych pozycji czyli stanowisk, jakie zajmują tam poszczególni jej członkowie. Wzajemny układ takich pozycji nazywa się strukturą grupową. Wyłaniające się w grupie pozycje są z reguły zróżnicowane i mają najczęściej charakter hierarchiczny, tzn. można wyróżnić w niej pozycje zapewniające jej członkom najwyższe uprzywilejowanie, średni lub nieznaczny stopień uprzywilejowania i całkowity brak wszelkiego uprzywilejowania. W klasie szkolnej najwyższym uprzywilejowaniem wśród uczniów, jeśli chodzi o ich współpracę z wychowawcą klasy, cieszy się, z reguły, gospodarz klasy. Bezpośredni jego pomocnicy, jak zastępca gospodarza i skarbnik, zajmują już mniej uprzywilejowane stanowisko. Pozbawieni natomiast wszelkiego niemal uprzywilejowania z tytułu stałej współpracy z wychowawcą klasy są na ogół uczniowie niezdolni i trudni wychowawczo. W każdej większej grupie (taką jest niewątpliwie klasa szkolna) istnieje co najmniej kilka struktur społecznych (grupowych) i każdy jej uczestnik zajmuje jedną lub więcej pozycji w każdej z istniejących tam struktur. Oddzielne rozpatrywanie poszczególnej struktury grupowej jest uzasadnione względami czysto teoretycznymi i stanowi zawsze tylko cząstkowy jej opis. Niemniej jednak dobra orientacja w zakresie choćby tylko jednej struktury społecznej może dopomóc w dużym stopniu nie tylko w bardziej udanym kierowaniu grupą i poszczególnymi jej członkami, ale w przewidywaniu ich zachowań w życiu grupowym. Wychodząc z takiego punktu widzenia można stwierdzić, że nauczyciel, który poznał pozycję swych uczniów np. odnośnie ich postępów w innych przedmiotach nauczania, będzie mógł lepiej wykorzystać ich zdolności i możliwości podczas przeprowadzonej przez siebie lekcji.