Zbliżanie czy upodobnianie struktury formalnej i nieformalnej klasy szkolnej zależy w dużej mierze od celowego i świadomego organizowania takich warunków pracy i życia uczniów, które sprzyjałyby ich wzajemnemu oddziaływaniu (interakcji). Tam gdzie istnieje ograniczony zasięg wzajemnego oddziaływania uczniów, nie sposób oczekiwać zmniejszania się dystansu, jaki dzieli wspomniane struktury grupowe. Trudno też liczyć w takim przypadku ma konstruktywne przeobrażanie się zarówno struktury formalnej, jak i nieformalnej klasy. W warunkach ograniczonego wzajemnego oddziaływania następuje wyraźnie pogłębianie się istniejących sprzeczności między jednym i drugim typem struktury grupowej, a tym samym niebezpieczeństwo poważniejszych starć i konfliktów między poszczególnymi uczniami i zespołami tej samej klasy. W tym świetle niemałego znaczenia nabiera troska nauczyciela o właściwe funkcjonowanie wzajemnych oddziaływań uczniów. Wzajemne oddziaływanie uczniów przejawia się najczęściej w ich wspólnym porozumiewaniu się. Tak więc porozumiewanie takie jest oczywistym wyrazem wzajemnych oddziaływań między uczniami. Brak porozumiewania się jest niemal równoznaczny z niemożnością wywierania wpływu przez uczniów na klasę i ze strony klasy na poszczególnych uczniów. Toteż zagadnienie wzajemnych oddziaływań uczniów najdokładniej można prześledzić, badając przede wszystkim proces porozumiewania się, jaki zachodzi między nimi w klasie szkolnej.
W wyniku porozumiewania się powstaje specjalna struktura, zwana strukturą komunikacyjną. Stanowi ona układ pozycji uczniów ze względu na ilość otrzymywanych i przekazywanych informacji. Inna powstaje struktura komunikacyjna w klasie, w której istnieje jednokierunkowe porozumiewanie się, a inna w której ma miejsce dwu lub wielokierunkowe porozumiewanie się. Tak więc struktura grupowa klasy szkolnej zależy niejednokrotnie od sposobu, w jaki porozumiewają się ze sobą uczniowie, a zwłaszcza w jaki porozumiewa się z nimi nauczyciel. Struktura komunikacyjna jest jedną z kilku możliwych struktur grupowych. Wymienianymi często strukturami są również struktury socjometryczne, obejmujące pozycje zróżnicowane ze względu na liczbę wyborów pozytywnych lub negatywnych, otrzymanych przez członków grupy, oraz struktury władzy, złożone z pozycji zróżnicowanych z uwagi na przypisywany im stopień władzy.
