Współdziałanie uczniów

Inspirowane odpowiednio przez nauczyciela, daje pełną gwarancję powstawania norm grupowych właściwych z wychowawczego i społecznego punktu widzenia. Przemyślana dobrze aktywizacja uczniów w ich współżyciu i współdziałaniu skutecznie zapobiega wspomnianym już konfliktom pomiędzy wyłaniającymi się normami grupowymi klasy w jej nurcie nieformalnym a regulaminem szkolnym, czyli między tym, czego naprawdę oczekują uczniowie w szkole, a tym, do czego zobowiązują ich nauczyciele. W sytuacji należytego współżycia i współdziałania uczniów podczas zajęć szkolnych nieformalny nurt życia klasy jest ściśle sprzężony z jej nurtem formalnym. Nie zachodzi więc w zasadzie niebezpieczeństwo powstawania norm grupowych, na które nie miałby również wpływu nauczyciel. Wpływ nauczyciela na kształtowanie się norm grupowych w klasie
przez aktywizację uczniów w ich współżyciu i współdziałaniu wydaje się tym skuteczniejszy, im bardziej reprezentuje on postawę demokratyczną, dba o atrakcyjność zajęć szkolnych i inicjuje dyskusję uczniów. Wymienione formy pracy z uczniami omówione zostaną obszernie w dalszej części książki. Przeto obecnie zasygnalizuję je tylko skrótowo.