Wychowanie moralne w zespole

Szczegółową charakterystykę stylu kierowania wychowawczego, którego wypadkową jest autokratyczna atmosfera grupy, w tym również klasy szkolnej, przedstawił H. Muszyński w książce pt.: Wychowanie moralne w zespole. Charakterystyka ta stanowi analizę pedagoga ze względu na różne elementy stylu kierowania zespołem. Dla przykładu podaję za H. Muszyńskim niektóre formy zachowania się wychowawcy autokratycznego z uwagi na: sposób organizacji zajęć zespołu i sposób oceniania pracy i osiągnięć zespołu. Sposób organizacji zajęć zespołu przez wychowawcę: odgórnie wyznacza poszczególnym członkom zespołu obowiązki oraz określa sposób ich wypełnienia, nie dopuszcza do żadnych dyskusji lub zmian w przeprowadzonej organizacji zajęć zespołu, sam dla siebie pozostawia wyłącznie funkcję kierownika. Sposób oceniania przez wychowawcę pracy i osiągnięć zespołu: tylko sam wychowawca przeprowadza ocenę pracy zespołu i jego osiągnięć,
wymaga bezwzględnego przyjęcia oceny przez zespół, stosuje nacisk w tym kierunku.
Zarysowany w ten sposób styl kierowania wychowawczego jest charakterystyczny również dla wielu nauczycieli. Jest on zbieżny z postawą autokratyczną, opisaną przez wspominanych już psychologów K. Lewina, R. Lippitta i R. K. White’a. Ci ostatni postawę taką w odniesieniu do nielicznej grupy dzieci charakteryzują w sposób następujący: Wychowawca kieruje wszelkim postępowaniem swych wychowanków; narzuca cele i zadania, jakie powinny im przyświecać w codziennym ich życiu. Określa dokładnie i na bieżąco sposoby i kolejność jakiejkolwiek działalności w grupie, wskutek czego jej członkowie nie są zorientowani po większej części co do kierunku przyszłych swych poczynań. Każdemu członkowi grupy powierza ściśle określone zadania i przydziela mu współtowarzysza pracy, nie uwzględniając przy tym żadnych jego upodobań i pragnień. Pracę każdego członka grupy chwali lub gani zawsze według własnego tylko uznania i pozostaje z dała od czynnego i bezpośredniego współuczestnictwa w konkretnym wykonywaniu zadań przez grupę; kontakty z grupą ogranicza w zasadzie do narzucenia jej odpowiednich zaleceń i dyrektyw.